Audio Hồi ký – Tập 15 – Ngôi sao cô đơn

Cùng với má Bảy Nam, má Năm Phỉ cũng là hình mẫu lý tưởng – người có sức ảnh hưởng lớn đến cuộc sống và con đường nghệ thuật của Kỳ nữ Kim Cương. Nhắc đến nghệ sĩ Năm Phỉ là nhắc đến ngôi sao rực sáng trên vòm trời nghệ thuật sân khấu cải lương với phận đời lận đận, truân chuyên.

Ngôi sao rực sáng trên vòm trời nghệ thuật sân khấu cải lương

Nghệ sĩ Năm Phỉ được sinh ra trong một gia đình ở tỉnh Mỹ Tho – nơi sản sinh nhiều nghệ sĩ tài hoa cho sân khấu, trong một gia đình có 11 người con nhưng đến 5 người theo nghệ thuật và rất thành danh là: Ba Danh, Năm Phỉ, Bảy Nam (thân sinh NSND Kim Cương), Chín Bia, Mười Truyền.

Với một ngọn lửa đam mê ca hát cháy bỏng, Năm Phỉ đã sớm tìm đến với sân khấu cải lương nhưng cha bà – Ông Lê Tiến Công – một trí thức Tây học chịu ảnh hưởng khá rõ nét tư tưởng Nho giáo lại kịch liệt phản đối, ông cho rằng đó là nghề hát xướng múa may mua vui cho thiên hạ. Nhưng lòng đam mê nghệ thuật của Năm Phỉ còn được người mẹ hết lòng cổ vũ khiến ông kỹ sư cầu cống càng thêm phẫn uất. Ngăn không được, ông từ mặt Năm Phỉ. Thậm chí, ông cấm mọi người trong nhà nhắc tới Năm Phỉ. Nhưng không những chẳng ngăn cản được, sự say mê sân khấu cải lương của Năm Phỉ đã ảnh hưởng tích cực tới các em của bà.

Dù không biết đọc chữ nhưng Năm Phỉ sở hữu một trí nhớ phi thường. Những lần tập diễn các vở hát, chỉ cần nghe qua lời thoại, bài hát một lần, Năm Phỉ đã thuộc nhuần nhuyễn đọc lại không vấp một chữ, một câu nào. Tài năng của Năm Phỉ được ông thợ bạc trong xóm là Hai Cu phát hiện năm mới lên 13 tuổi. Năm Phỉ thoát ly gia đình, theo biểu diễn với gánh hát Nam Đồng Ban và đã kết duyên với kép chính Hai Giỏi. Một thời gian sau khi nghệ sĩ Hai Giỏi và ông Lê Tiến Công đột ngột qua đời, gánh hát Nam Đồng Ban tan rã, nghệ sĩ Năm Phỉ lần lượt hát cho các gánh hát Tái Đồng Ban, rồi Văn Hí Ban rồi tiếp đó là đoàn Phước Cương. Tại gánh hát này, chính là thời điểm Năm Phỉ có dịp trổ hết tài năng ca diễn trong những vở hát được phóng tác từ sách truyện xưa: Trà Hoa Nữ, Xử án Bàng Quý Phi, Lã Bố hí Điêu Thuyền, Mông Hoa nương, Lan và Điệp… làm cho tên tuổi cô đào Năm Phỉ được đông đảo khán giả Nam Kỳ hay cả khán giả ở Pháp biết tới và nhiệt liệt hâm mộ. Vở “Xử án Bàng Quý Phi” sau đó còn được công diễn tại nhiều nơi và trở thành một trong số những vở diễn có doanh thu và tần suất biểu diễn cao nhất trong lịch sử sân khấu cải lương Việt Nam. Trong vóc dáng mảnh mai, khuôn mặt tuy không quá sắc sảo nhưng tươi mát cùng giọng ca hơi thổ khàn khàn độc đáo, nghệ sĩ đã hút hồn công chúng mê sân khấu cải lương của cả nước. Bà luôn quan niệm rằng hễ bước ra sân khấu thì phải hát hết mình, sống trọn vẹn với tuồng tích, phải hát thật hay chứ không phải làm điệu bộ huê dạng để làm đẹp, để mua tiếng vỗ tay của khán giả.

Nữ nghệ sĩ “Tài hoa bạc mệnh”

Được coi là thần tượng của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng, được đánh giá là “đệ nhất của sân khấu cải lương”, song cuộc đời của nghệ sĩ Năm Phỉ gần như là một minh chứng cho cái mà cổ nhân gọi là “tài hoa bạc mệnh”…Tình yêu đầu đời, lấy chồng và chồng mất chỉ sau mấy năm chung sống, Năm Phỉ đi bước nữa nhưng lần này, với người chồng mới – ông bầu Phước Cương, bà cũng chỉ gắn bó được ít năm rồi thì “đường ai nấy đi”. Theo Lê Tấn Chí, cuộc đời nghệ sĩ Năm Phỉ như quyển sách nhiều chương, sang chương nào cũng tuyệt tác, không có vết mực hoen ố, không có đoạn văn nào lạc nghĩa. Luật sư Huỳnh Văn Chín là một mối tình lớn trong cuộc đời bà và ông đã xe duyên cầm sắt với Năm Phỉ cho đến hơi thở sau cùng.

NSND Kim Cương chính là con gái của cuộc se duyên giữa nghệ sĩ Năm Phỉ cho em gái mình – NSND Bảy Nam với ông bầu Phước Cương nghĩa là: Kỳ nữ Kim Cương vừa là cháu gái của nghệ sĩ Năm Phỉ, vừa là con gái của chồng cũ Năm Phỉ. Nghệ sĩ Năm Phỉ đã dành nhiều tình yêu thương để “truyền nghề” cho người cháu này. Và trong thực tế, giữa Kim Cương và Năm Phỉ có nhiều nét tương đồng, không chỉ về tính cách mà cả trong phong thái biểu diễn. Không con và cứ thế một thân một mình cho tới khi qua đời vì bạo bệnh ở tuổi 48, nghệ sĩ Năm Phỉ đã để lại muôn vàn sự tiếc thương và luyến nhớ của cả khán giả lẫn đồng nghiệp.

Sinh thời, nghệ sĩ Năm Phỉ từng là một trong những nghệ sĩ đầu tiên được Vua Bảo Đại tặng Huy chương Kim Tiền. Trong các chuyến lưu diễn tại nước ngoài (như Pháp, Lào, Thái Lan, Campuchia…), bà cũng nhận được nhiều giải thưởng danh giá. Tuy nhiên, có lẽ với bà, không gì vinh dự bằng các “giải thưởng” do khán giả mến mộ dành tặng cho bà. Mời khán giả cùng lắng nghe tập 17 Hồi ký: Ngôi sao cô đơn để bước lại hành trình của nữ nghệ sĩ ảnh hưởng sâu đậm tới cả cuộc sống và con đường bước vào nghệ thuật của Kỳ nữ Kim Cương